Het in 2010 gestarte project om Jongvolwassenen binnen het Exodusprogramma beter te begeleiden, is begin 2015 met succes afgerond. Hieronder leest vertellen we u meer over de resultaten. Achtergrondinformatie is ook te vinden op de Restart website.

Exodus startte in 2010 met het ontwikkelen en toepassen van een intensievere begeleiding van jongvolwassen ex-gedetineerden in de Exodushuizen in Utrecht en Den Haag.

In 2013 sloot het Exodushuis in Leiden zich aan bij deze speciale benadering voor jongvolwassenen. De drie huizen hebben vervolgens gezamenlijk hun begeleidingsmodel voor jongvolwassenen onder de naam ‘Restart’ verder ontwikkeld, onderbouwd en beschreven. Begin maart 2015 is de ontwikkelperiode afgerond, hieronder volgt een korte samenvatting van de projectrapportage. Meer informatie is te vinden op www.exodusrestart.nl. Indien gewenst kunt u daar ook de projectrapportage en het handboek opvragen, wat ons betreft zeer de moeite waard om te lezen

Achtergrond:
De aanleiding voor het ontwikkelen van een speciaal begeleidingstraject voor jongvolwassenen, was het grote verschil dat Exodus in de jaren daarvoor had waargenomen in de uitstroomresultaten onder Exodusbewoners in de leeftijdscategorie 18-25 t.o.v. de leeftijdscategorie 25+. Een veel te groot percentage jongvolwassenen verliet het Exodus begeleidingsprogramma te snel en/of zonder de van te voren gestelde persoonlijke en algemene doelen te behalen. Dankzij de intensievere Restart-aanpak verdriedubbelde het aantal jongvolwassenen dat een Exodustraject succesvol afrondde in de deelnemende huizen. Het doel van Restart was en is om jongvolwassenen met een detentieverleden een betere “herstart” te bieden, dat wil zeggen een intensief begeleid resocialisatieproces dat bijdraagt aan de benodigde materiële en psychische randvoorwaarden voor een toekomst zonder criminaliteit.

Multiproblematiek

Kenmerkend aan jongvolwassenen is dat zij, in vergelijking met oudere bewoners, vaker een gebrek aan motivatie en aan reflectievermogen hebben, vaker kampen met problematisch drugs- en alcoholgebruik, een meer egocentrische houding aannemen en vaker en sneller de huisregels overtreden. De doelgroep kampt met problemen op meerdere gebieden. Zo hebben veel jongvolwassenen bij Exodus een problematische jeugd gehad waarbij er binnen hun opvoeding weinig sprake van structuur en controle was. Jongvolwassenen hebben vaak weinig impulscontrole in vergelijking met oudere Exodus cliënten. Ze hebben moeite de consequenties van het eigen gedrag en handelen te overzien, waardoor het lastiger voor ze is verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden.

Daarnaast hebben de jongvolwassenen bij Exodus vaak een negatief zelfbeeld en negatieve denkpatronen ontwikkeld. Het is een kwetsbare groep die makkelijk beïnvloedbaar is door het sociale netwerk. Tegelijkertijd is het sociale netwerk in veel gevallen klein en negatief gekleurd. Naast probleemgedrag missen de jongvolwassenen vaak de nodige vaardigheden om zelfstandig te functioneren in de maatschappij. De jongvolwassen Exodus cliënten zijn meestal moeilijker te bereiken voor begeleiders dan oudere cliënten. Echter geven Exodusbegeleiders ook aan dat de jongvolwassenen zich bevinden in een levensfase waarin ze nog midden in een ontwikkelproces staan waardoor er dus nog veel mogelijk is.

Samenvattend kunnen we als belangrijkste problemen /thema’s bij deze doelgroep noemen:
• Delictgedrag
• Tekorten op het gebied van vaardigheden (op het gebied van wonen, financiën, opleiding, omgangsvaardigheden)
• Tekorten op het gebied van informatieverwerking (denkpatronen, kernovertuigingen)
• Weinig of problematische binding met de sociale omgeving
• Maatschappelijke kwetsbaarheid (gebrekkige of afwezige startkwalificatie, weinig werkervaring en geringe capaciteiten tot het zelfstandig vinden van werk, huisvestingsproblemen, schuldenproblematiek)

Restart begeleiding, de resultaten en enkele geleerde lessen
De Restartbegeleiding is intensiever, met meer structuur, controle en contactmomenten met de begeleiding. Ook is er extra nadruk op het geven van frequente positieve feedback en op het betrekken van het sociale netwerk bij het Exodustraject

Enkele resultaten:
• 39 jongvolwassen cliënten hebben gedurende de projectperiode van bijna 2 jaar korter of langere tijd de intensieve begeleiding gekregen. Van hen is 33% positief uitgestroomd, een aanzienlijke stijging t.o.v. 2012 toen dit percentage nog onder de 10% lag
• De intensievere begeleiding kenmerkte zich m.n. door: 2 uur extra begeleiding t.o.v. de oudere cliënten, frequentere contactmomenten, extra trainingen en leerzame en leuke uitstapjes (die vaak door de jong-volwassenen zelf georganiseerd werden).
• De Restart methodiek is, met hulp van externe adviseurs, door de projectgroep en de begeleiders van Exodus ontwikkeld. Deelnemende jong-volwassenen hebben zelf ook inbreng geleverd, bijvoorbeeld door bijeenkomsten en interviews
• Deze methodiek is beschreven in het Restart-handboek. Hierin staan o.a. diverse instrumenten die we hebben ontwikkeld beschreven: het ecogram, de checklist vaardigheden en het profieldocument.

Enkele geleerde lessen, bevestigingen en uitdagingen:
• De problemen waar deze jongvolwassenen cliënten mee worstelen zijn aanzienlijk, zij moeten heel hard werken om stap voor stap vooruitgang te boeken
• Het loont om meer tijd en aandacht specifiek te investeren in jongvolwassenen
• Bewust methodisch werken is behulpzaam, de uitdaging is hoe dit vast te houden in tijden van krapte
• Meetbaar en kwantificeerbaar maken van resultaten blijkt, zoals we al wel vaker hebben geconstateerd, moeilijker dan gewenst.
• Het begeleiden van deze groep vraag veel creativiteit, incasseringsvermogen en humor.
• Voor jongeren van diverse etnische afkomst gelden andere, cultureel specifieke, risico- en beschermende factoren voor delinquentie

Vervolg:
Het is vooralsnog niet gelukt de benodigde extra financiering voor de intensievere Restart-aanpak te vinden. Desondanks willen we zoveel mogelijk behouden wat we hebben bereikt en blijven we zoeken naar mogelijkheden om de Restart-methodiek te kunnen blijven aanbieden aan jong-volwassen ex-gedetineerden.